‘ಉತ್ತರಕಾಂಡ’ – ಸೀತೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ

ನಾನು ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಓದಿಲ್ಲ. ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದಲೂ ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಲೇ ಈ ಎರಡು ಮಹಾ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪರಿಚಯವಾದದ್ದು. ಎರಡರ ವಿವರವಾದ ಕತೆ ಏನೇ ಇರಲಿ, ಧರ್ಮದಿಂದ ಅಧರ್ಮವನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದು, ಕೆಟ್ಟದ್ದರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯತನದ ಜಯ ಎಂಬ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಸತ್ಯ ಈ ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

 

ಮಹಾಭಾರತದ ನಾಯಕ ಕೃಷ್ಣ ಎಂದಾದರೆ ರಾಮಾಯಣದ ನಾಯಕ ರಾಮ. ಕೃಷ್ಣನು ಧರ್ಮದಿಂದ ಅಧರ್ಮವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಬೇಕು ಎಂದೇ ಹೇಳಿದ್ದು. ರಾಮನು ಸಹ ಧರ್ಮದಿಂದಲೇ  ಅಧರ್ಮವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ಸಾರಿದ್ದು. ಆದರೆ ಈ ಎರಡು ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಗಳ ನಡುವೆ ಅಜಗಜಾಂತರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ. ಸತ್ಯ ಗೆಲ್ಲುವುದಾದರೆ ಧರ್ಮದ ಗೆರೆಯಿಂದ ಚೂರು ಆಚೀಚೆ ಹೋಗಬಹುದು ಎಂದು ಕೃಷ್ಣ, ತಾನು ಸತ್ತರು ಪರವಾಗಿಲ್ಲ ಧರ್ಮದ ಗೆರೆಯಲ್ಲೇ ಸಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ರಾಮ. ಇಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಚಾಣಾಕ್ಷನಾಗಿ ರಾಮ ಪೆದ್ದನಾಗಿ ಕೆಲವರಿಗೆ ಕಂಡರೆ ಇನ್ನು ಕೆಲವರಿಗೆ ಕೃಷ್ಣನ ತುಂಟಾಟ ಅಷ್ಟಕ್ಕಷ್ಟೆಯಾಗಿ ರಾಮನ ಸತ್ಯಸಂಧತೆ ಅತ್ತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿದರೆ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಯೇನಿಲ್ಲ. ಕೃಷ್ಣ ರಾಮರಂತೆ ನಾವೆಲ್ಲಾ ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಗಳನ್ನು, ವಿಚಾರಗಳನ್ನು, ಅರಿವುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದವರು.

 

ಭೈರಪ್ಪನವರ ಪರ್ವವನ್ನು ಸುಮಾರು ವರುಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಓದಿ ಮುಗಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಓದಬೇಕೆಂದುಕೊಂಡು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಕೊಂಡು ತಂದಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ನಿಲುಕದ ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ನನಗೆ ತೋರಿಸಿದ್ದು ‘ಪರ್ವ’. ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಮಹಾಭಾರತ ಯುದ್ಧ 18 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯಿತೆಂದು ಗೊತ್ತಿತ್ತಷ್ಟೇ. ಆದರೆ ‘ಪರ್ವ’ವನ್ನು ಓದಿದ ನಂತರ ಆ 18 ದಿನಗಳು ಸೈನಿಕರು ಯುದ್ಧ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅನುಭವಿಸಿದ ದೈಹಿಕ ಹಿಂಸೆ, ಮಾನಸಿಕ ತೊಳಲಾಟ, ಯಾವ ಸೈನಿಕರು ಯಾವ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಗೊತ್ತಾಗದಷ್ಟು ಜನದಟ್ಟಣೆ ಹೀಗೆ ಇದೆಲ್ಲವನ್ನು ನೋಡಿ ಮಹಾಭಾರತದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ ಆಯಾಮವೇ ತಿಳಿದಂತಾಯಿತು. ನನಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲದ ಎಷ್ಟೋ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಕತೆಗಳು, ಪಾತ್ರಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಬೆಸೆದ ರೀತಿ ಎಲ್ಲವು ಇಷ್ಟವಾಯಿತು.

 

ಹೀಗಾಗಿ ಉತ್ತರಕಾಂಡವನ್ನು ಓದಲು ತುಸು ಹೆಚ್ಛೇ ಉತ್ಸುಕಳಾಗಿದ್ದೆ. ಯುಗದ ಆದಿಯಿಂದ ಶುರುವಾದ ಈ ಕತೆಗಳಿಗೆಲ್ಲ ‘ಪುರುಷ’ನೇ ನಾಯಕ. ಅವನ ವಿಚಾರಗಳು, ಭಾವನೆಗಳು, ನಿರ್ಧಾರಗಳಷ್ಟೇ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ. ದ್ರೌಪದಿ, ರಾಧೆ, ರುಕ್ಮಿಣಿ, ಸೀತೆ ಹೀಗೆ ಹಲವು ಮಹಿಳೆಯರು ಕತೆಯ ತುಂಬಾ ಹಾಸು ಹೊಕ್ಕಾಗಿದ್ದರು ನಾವು ಕೇಳುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದು ರಾಮನ ಪುರಾಣ, ಅರ್ಜುನನ ಸಾಹಸ, ಧರ್ಮರಾಜನ ಪಗಡೆ ಆಟ, ಕೃಷ್ಣನ ಉಪದೇಶ. ಈ ಮಹಾ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹಲವರು ತಮಗೆ ತಿಳಿದಂತೆ ಒಂದು ಹೊಸ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಕೊಡಲು ಯತ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬಳ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಕತೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಕಲೆ ಅಥವಾ ವಿಚಾರ ಬಹುಶಃ ಭೈರಪ್ಪನವರಿಗಷ್ಟೇ ಬಂದಿದೆ.

— ಉತ್ತರಕಾಂಡದ ಬಗ್ಗೆ–

 

(ಅಮೆಜಾನ್ ನಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಕಾಂಡ ಕಾದಂಬರಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಆಸಕ್ತರು ಕೊಂಡು ಓದಬಹುದು)

ಹೆಸರು ಉತ್ತರಕಾಂಡವಾದರೂ ಇದು ಸೀತೆಯ ಆತ್ಮಕಥೆ.

ಎಲ್ಲ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ತನ್ನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವ ಹುಡುಗನ ಬಗ್ಗೆ ಕನಸುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಗುಪ್ತ ಆಸೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅಂತೆಯೇ ಸೀತೆ… ತನ್ನಿನಿಯನ ಬಗ್ಗೆ ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತ ದಾರಿ ಕಾಯುವ ಆಕೆಗೆ ರಾಮ ತಾನಿರುವ ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದಿಳಿದಾಗ ಎಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕೌತುಕ, ಸಂಭ್ರಮ. ತನ್ನಪ್ಪನ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವನೇ ಗೆಲ್ಲಲಿ ಎಂಬ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ. ಅಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಗೌತಮ ಮುನಿಗಳಿಗೆ ಅಹಲ್ಯೆಯ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿ ಅವರಿಬ್ಬರನ್ನು ಒಂದು ಮಾಡಿದ ಪ್ರೌಢ, ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಋಷಿಗಳ ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ರಾಕ್ಷಸರೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿದ ಧೀರ, ಮನ ಸೋಲುವಂತಹ ಮೈ ಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಸುಂದರಾಂಗ. ಇನ್ನೇನು ಬೇಕಿತ್ತು ಸೀತೆಗೆ. ಸೀತೆಯ ಹುಟ್ಟಿನ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ತೋರಿ ದಶರಥ ಮದುವೆ ಬೇಡವೆಂದಾಗ ‘ಸೀತೆಯ ಜೊತೆ ನನ್ನ ಪಾಣಿಗ್ರಹಣವಾಗಿ ಹೋಗಿದೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ತಂದೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದ ರಾಮನ ಮೇಲೆ ಪ್ರೀತಿ ಉಕ್ಕಿ ಬರುತ್ತದೆ.

ಇಷ್ಟು ಅಂತಃಕರುಣಿ ರಾಮ, ಎಲ್ಲವನ್ನು ಪ್ರೌಢವಾಗಿ ಯೋಚಿಸುವ ರಾಮ, ಸೂಕ್ತ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ರಾಮ ರಾವಣನೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಒಮ್ಮೆಲೇ ಹೇಗೆ ಬದಲಾದ. ಬಸುರಿ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಕಾಡಿಗಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲದೆ ಒಂದು ದಿನವೂ ಆಕೆಯ ಬಳಿಯಾಗಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಕಡೆಗಾಗಲಿ ಸುಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ಅಹಲ್ಯೆಯ ತಪ್ಪನ್ನು ಮನ್ನಿಸಿದ ರಾಮನಿಗೆ ತಪ್ಪೇ ಮಾಡದ ಸೀತೆಯ ಮೇಲೆಯಾಗಲಿ, ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆಯಾಗಲಿ ಕರುಣೆ ಬಾರಲಿಲ್ಲವೇ. ಮದುವೆಯಾದ ಹೊಸದರಲ್ಲಂತೂ ಕಾಡು ಮೇಡು ಅಲೆದ ರಾಮನಿಗೆ ಇನ್ನಾದರೂ ನನ್ನ ಸಂಸಾರದೊಡನೆ ನೆಮ್ಮದಿಯಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದೆನಿಸಲಿಲ್ಲವೇ, ತನ್ನನ್ನು ನಂಬಿ ಬಂದವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸದೇ ಧರ್ಮವನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು ಮರ್ಯಾದಾ ಪುರಷೋತ್ತಮನಾ ಲಕ್ಷಣವೇ…. ರಾಮಾಯಣದ ಸಾರವನ್ನು ಓದಿದಾಗ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿವು.

ಇದೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಂದ ತೊಳಲಿದ ಸೀತೆ ಕೊನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಸಿಗದೇ ಮಣ್ಣಾಗುವ ಕಥೆ ಉತ್ತರಕಾಂಡ. ಮದುವೆಯಾದಾಗ ಸುಕೋಮಲ ಸೀತೆ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ತುಟಿ ಪಿಟಕ್ಕೆನ್ನದೆ ಅನುಭವಿಸುವ ಗಟ್ಟಿ ಸೀತೆ, ಅಶೋಕವನದಲ್ಲಿ ಗಂಡನಿಗಾಗಿ ಕಾದು ಕುಳಿತ ವಿರಹಿ ಸೀತೆ, ಅಗ್ನಿ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದ ಸತ್ಯವಾನ ಸೀತೆ, ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾಗಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಲನೆ ಪೋಷಣೆ ಮಾಡಿದ ಕರ್ತವ್ಯ ನಿರತ ಸೀತೆ, ಮಹಾರಾಣಿಯಾಗಿದ್ದರು ಸಾಮಾನ್ಯರಂತೆ ನೇಗಿಲು ಹಿಡಿದ ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಸೀತೆ, ಧರ್ಮಸಭೆಯಲ್ಲಿ ರಾಮನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ಸಾಧ್ವಿ ಸೀತೆ, ಕೊನೆಗೆ ಮಣ್ಣಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣಾದ ಸೀತೆ… ಇವು ಭೈರಪ್ಪನವರು ಕಟ್ಟಿ ಕೊಟ್ಟ ಸೀತೆಯ ಅವತಾರಗಳು.

ವನವಾಸದಲ್ಲಿ ಗಂಡನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಎಲ್ಲರ ಪ್ರಶಂಸೆಗೆ ಸೀತೆ ಪಾತ್ರಳಾಗುತ್ತಾಳೆ. ನಾನು ಯಾವಾಗಲೂ ಊರ್ಮಿಳೆಯ ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ಕಾಡಾದರೂ ಸೀತೆಗೆ ಗಂಡ ಜೊತೆಗಿದ್ದ. ಆದರೆ ಊರ್ಮಿಳೆಗೆ? ಅಂತಃಪುರವಾದರೂ ಗಂಡ ಮೈಲುಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿಯೂ ಇಲ್ಲ ಎಂಬ ನೋವಿತ್ತಲ್ಲ… ಅವಳನ್ನೇಕೆ ಜನ ಹೊಗಳಲಿಲ್ಲವೆಂದು. ಆದರೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕರೆದಾಗ ಊರ್ಮಿಳೆಯೇ ಹಿಂಜರಿದಳೆಂದು ಉತ್ತರಕಾಂಡ ಓದಿದಾಗ ತಿಳಿಯಿತು.

ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ರಾಮ ಸೀತೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲವನ್ನು ಧರ್ಮದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಿದ ರಾಮನಿಗೆ ಗಂಡನಾಗಿ ತಂದೆಯಾಗಿ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಧರ್ಮ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಊರ ಜನರ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನೇನೋ ಬಿಟ್ಟು ಬಿಟ್ಟ. ನಂತರ ನೆಮ್ಮದಿ ಎಂಬುದು ರಾಮನಿಗೆ ದೂರದ ಬೆಟ್ಟ. ತನ್ನ ತಪ್ಪಿನ ಪಶ್ಚತ್ತಾಪದಲ್ಲೇ ಇಡೀ ಜೀವನ ಸವೆಸಿದ. ಅಂತಃಪುರದಲ್ಲಿದ್ದರು ಸನ್ಯಾಸಿಯಂತೆ ಬದುಕಿದ. ವನವಾಸಕ್ಕೆ ರಾಮ ಹೊರಟು ನಿಂತಾಗ ಏನಾದರಾಗಲಿ ನಾನು ನಿನ್ನೊಡನೆ ಬರುವೆ ಎಂದು ಸೀತೆ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಳು. ಆದರೆ ವಿನಃಕಾರಣ ಆಕೆಯನ್ನು ಕಾಡಿಗಟ್ಟಿದ ನಂತರ ರಾಮ ಅವಳ ಮುಂದೆ ತುಂಬಾ ಚಿಕ್ಕವನಾಗಿ ಬಿಟ್ಟ.

ಅಶೋಕವನದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ರಾವಣ ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಅತ್ಯಾಚಾರ ಮಾಡಿದರೆ ಎಂದು ಸೀತೆ ಚಿಂತಾಕ್ರಾಂತಳಾಗಿ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾಳೆ. ‘ದೇಹ ಶುದ್ಧಿಯು ನಷ್ಟವಾದರೆ ಯಾಕೆ ಹೆಂಗಸಿಗೆ ಸರ್ವನಾಶದ ಭಾವ ಬರುತ್ತೆ? ದೇಹವು ಆತ್ಮ ಜೀವ ಬುದ್ಧಿ ಮನಸ್ಸುಗಳಿಗಿಂತ ಜಡವಾದದ್ದಲ್ಲವೆ? ಜಡವು ಅಶುದ್ಧವಾಗಿಯೂ ಆತ್ಮ ಜೀವ ಮನಸ್ಸುಗಳು ಶುದ್ಧವಾಗಿರಲು ಸಾಧವಿಲ್ಲವೆ?’ ಎಂಬ ಸೀತೆಯ ವಿಚಾರಗಳು ಎಷ್ಟೊಂದು ಉದಾತ್ತವಾಗಿ ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ. ಕೇವಲ ಪರ ಪುರುಷನ ಸಂಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಣ್ಣು ‘ಕೆಟ್ಟಳು’ ಎಂಬ ಹೊಲಸು ವಿಚಾರ ರಾಮಾಯಣದ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿದೆ. ಸೀತೆಗೆ ತನ್ನ ಗಂಡನ ಮೇಲಿದ್ದಷ್ಟು ನಂಬಿಕೆ ರಾಮನಿಗೆ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಮೇಲಿರಲಿಲ್ಲ. ಸದಾ ಧರ್ಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸಿ ಎಲ್ಲರಿಗು ಮಾದರಿಯಾಗುವ ರಾಮ ಅವತ್ತು ತನ್ನ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ‘ನನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಮೇಲೆ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ’ ಎಂದು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿ ಅನೇಕರಿಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಬಹುದಿತ್ತು. ಬದಲಾಗಿ ‘ರಾಮನೇ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟ. ಇನ್ನು ನಾನ್ಯಾರು’ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾದ.

ಇಡೀ ಕತೆಯಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸಿಗೊಪ್ಪುವುದು ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಪಾತ್ರ. ಅಣ್ಣನಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ತಮ್ಮನಾಗಿ, ಹೆಂಡತಿ-ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪೋಷಿಸುವ ಪುರುಷನಾಗಿ, ಅತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಮೈದುನನಾಗಿ, ಅನ್ಯಾಯ ನಡೆದರೆ ಹಿಂದು ಮುಂದು ನೋಡದೆ ಸಿಡಿದೇಳುವ ವೀರನಾಗಿ, ಸಕಲ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಲ್ಲವನಾಗಿ ತನ್ನದೇ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾನೆ. ರಾಮ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಸೀತೆ ಕಾಡಿಗೆ ಹೋದಾಗ ಬದುಕಲು ಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಬದುಕುವ ಕಲೆ, ಪುಸ್ತಕದ ಬದನೆಕಾಯಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣ ತೋರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಸೀತೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣನಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ರೋಗಿಷ್ಠರಾಗಿ ಸಾಯುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೇ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಟ್ಟೆ ಹಸಿವಾದಾಗ ಬೇಕಾಗಿರುವುದು ತುತ್ತು ಅನ್ನವೇ ಹೊರತು ಪಾಠ ಪ್ರವಚನವಲ್ಲ.

ವಾಲ್ಮೀಕಿಯವರು ಸಂಧಾನ ವಹಿಸಿ ಧರ್ಮಸಭೆ ನಡೆಸುವವರೆಗೂ ರಾಮ-ಸೀತೆಯನ್ನು ಒಂದು ಮಾಡಲು ಯಾರು ಮುಂದಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ವಾಲ್ಮೀಕಿಯವರು ಲವ-ಕುಶರ ಜನನವಾದಾಗಲೇ ಮಾಡಬಹುದಿತ್ತಲ್ಲ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ತುಂಬಿದ ಧರ್ಮಸಭೆಯಲ್ಲಿ ರಾಮನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವ ಸೀತೆಯ ಆಯ್ಕೆ ಸರಿಯೆಂದೇ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ‘ಎಲ್ಲ ಮುಗಿದಾಗ ಸಲ್ಲದ ಸುಖವ ಪಡೆದೆನು ಫಲ’ ಎಂಬಂತೆ ಇಡೀ ಜೀವನವನ್ನೇ ಒಂಟಿಯಾಗಿ ಕಳೆದ ಸೀತೆ ಉಳಿದ ಸಮಯವನ್ನು ಒಂಟಿಯಾಗಿ ಕಳೆಯಲಾರಳೇ. ಅದು ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಸಂಧಾನ ರಾಮನಿಂದ ಬಂದಿದ್ದಲ್ಲ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಋಷಿ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾಗಿ ಅವನ ಮನವೊಲಿಸಿದ್ದು.

–ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ–

ಸೀತೆಯ ಮನದಾಳದ ಮಾತುಗಳೆಲ್ಲ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಸಹಾಯಕತೆಯಾಗಿ , ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಾಗಿ, ಇನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸ್ವಗತವಾಗಿ ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ. ಸೀತಾಯಣದ ಇನ್ನೊಂದು ಜಗತ್ತೇ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಲವೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ಸಿಗದೇ ಯೋಚಿಸುವಂತಾಯಿತು. ಮೂಲ ರಾಮಾಯಣವನ್ನೊಮ್ಮೆ ಓದುವ ಬಯಕೆಯಾಯಿತು.

 

ಆದರೆ ರಾಮನನ್ನು ಹೃದಯ ಹೀನನಂತೆ ಬಿಂಬಿಸಿರುವುದು ಸರಿ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಧರ್ಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುದು ತಪ್ಪೇ? ಸತ್ಯವೇ ದೇವರೆಂದು ಬದುಕಿದ ಹರಿಚ್ಚಂದ್ರನಿಗೆ ಕೊನೆಗೆ ಸದ್ಗತಿ ಸಿಗಲಿಲ್ಲವೇ… ರಾಮನ ನಡೆ ಸರಿಯಿಲ್ಲವಾದಲ್ಲಿ ಇವತ್ತು ಅವನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮಂದಿರಗಳನ್ನೇಕೆ ಕಟ್ಟಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.. ಮರ್ಯಾದಾ ಪುರುಷೋತ್ತಮನೆಂದು ಹಾಡಿ ಹೊಗಳುವುದೇಕೆ… ಅಹಲ್ಯೆ ಒಂದೇ ಬಾರಿ ಜಾರಿದ್ದಳೆಂದು ನಾವೆಲ್ಲಾ ಓದಿದ್ದು. ಆದರೆ ಆಕೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣ ವ್ಯಭಿಚಾರಿಣಿಯಂತೆ ತೋರಿಸಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಹಮತವಿಲ್ಲ. ಅನ್ಯ ಪುರುಷರ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಮೋಹಿಸುವ ಪುರುಷನೊಂದಿಗೆ ಧರ್ಮ ಯುದ್ಧ ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದು ವಾಲಿಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ರಾಮನಿಗೆ ರಾವಣನ ಜೊತೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುವಾಗ ಈ ಮಾತು ನೆನಪಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಾಗೆ ಇನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಇನ್ನೊಂದು ತರಹ ನಡೆಯುವ ರಾಮನ ಧರ್ಮ ಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ಅನುಮಾನವಾಗುತ್ತದೆ.

 

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಕಾಂಡದ ಪಯಣ ಒಂದು ಸುಂದರ ಅನುಭವ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ಒಂದೊಂದು ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ತಿಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಓದಬೇಕೆಂದು ಎಷ್ಟೇ ಅಂದುಕೊಂಡರೂ ಎರಡೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕ ಮುಗಿಸಿ ಬಿಟ್ಟೆ (ಎಂದಿನಂತೆ). ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಓದುತ್ತೇನೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ…